|
«كَانَتْ بَنُو إِسْرَائِيلَ تَسُوسُهُمُ الأَنْبِيَاءُ، كُلَّمَا هَلَكَ نَبِيٌّ خَلَفَهُ نَبِيٌّ، وَإِنَّهُ لاَ نَبِيَّ بَعْدِي، وَسَتَكُونُ خُلَفَاءُ فَتَكْثُرُ، قَالُوا: فَمَا تَأْمُرُنَا؟ قَالَ: فُوا بِبَيْعَةِ الأَوَّلِ فَالأَوَّلِ، وَأَعْطُوهُمْ حَقَّهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ سَائِلُهُمْ عَمَّا اسْتَرْعَاهُمْ»
«Бани Исроилга пайғамбарлар сиёсат юргизарди. Қачон бир пайғамбар ҳалок бўлса, ортидан бошқа бир пайғамбар келарди. Мендан кейин эса пайғамбар йўқ. Халифалар бўлади ва улар кўпайиб кетади. Шунда: бизга нимани буюрасиз? – дейишган эди, айтдиларки: биринчисининг, фақатгина биринчисининг байъатига вафо қилинглар ва уларнинг ҳақларини беринглар, зеро Аллоҳ улардан фуқарони қандай бошқараганлари ҳақида сўрайди». Шунинг учун агар бир вақтнинг ўзида икки юртда икки халифага халифалик битими тузилган бўлса, иккаласига ҳам битим боғланмаган бўлади. Чунки мусулмонлар учун икки халифанинг бўлиши асло жоиз эмас. Бунда иккаласидан ким олдинроқ бўлган бўлса ўшанга байъат берилади, дейилмайди. Чунки масала ким олдинроқ халифа бўлиши эмас, балки халифани тиклашдир. Халифалик халифанинг ҳаққи эмас, ҳамма мусулмонлар ҳақ-ҳуқуқидир. Демак мусулмонлар иккита халифани тиклаб қўйишадиган бўлса, бунда иш иккинчи марта яна мусулмонларга ҳавола қилинади. Икки халифа ўртасида қуръа ташланади, дейилмайди. Чунки халифалик битимдир. Қуръа эса битимлар сирасига кирмайди. Росулуллоҳ с.а.в.: «Биринчисининг, фақатгина биринчисининг байъатига вафо қилинглар», деганлар деб далил келтириш ҳам тўғри бўлмайди. Чунки бу битта халифа бўлиб туриб, бир неча халифаларга байъат берилганида бўлади. Бунда байъат биринчисига бўлади, ундан кейин келганига эса байъат берилмайди. Бу ерда гап шуки, аҳли ҳал ва ақд (нуфузли кишилар)нинг кўпчилиги бир вақтнинг ўзида икки халифага байъат берганлари ва иккаласининг ҳар бирига берилган байъат шаръан бўлганлиги сабабли халифалик битими икки халифага тузилиб қолган бўлса, бундай ҳолатда иккала битим ҳам бекор қилинади ва яна мусулмонларга мурожаат қилишга тўғри келади. Мусулмонлар иккаласидан бирига байъат беришса унинг номига битим тузилган бўлади. Унинг биринчи ҳолатини мустаҳкамлаш учун эмас, балки унга
40-бет
Бетлар:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247